Przedszkole Publiczne Nr 1 we Frysztaku » Zrozum rysunki swojego dziecka

„Widzimy coś czasem sto, tysiąc razy,

zanim naprawdę zobaczymy to po raz pierwszy”

Christian Morgenstern

Dzieci nieustannie dają nam znaki – mową, gestem, mimiką… Potrafimy odczytać co myślą lub czują obserwując ich zachowania, grymasy, postawę. Każdy z nas dobrze zna swoje dziecko, a także repertuar jego zachowań. Jest jeszcze jedno, doskonałe źródło informacji o dziecku, które jest jednak tak mało doceniane. Być może dlatego, że większość z nas traktuje rysunek, jako najbardziej prostą technikę plastyczną, jaką posługuje się dziecko w domu, a już na pewno w przedszkolu. Nie każdy jednak wie, że rysunek, zwłaszcza swobodny rysunek dziecka, jest niezwykłą skarbnicą wiedzy o nim samym. W pozostawianych na kartce znakach dzieci zawierają swoje radości, zamiłowania, a także smutki i troski. Musimy jednak wiedzieć, iż nie należy, a nawet nie wolno dogmatyzować jakiegokolwiek ze znaków, a raczej odbierać to jako jeden z elementów większej układanki. Każdy element bowiem, każdy znak dawany przez dziecko, to tylko jedna z wielu wskazówek.

Kolory – na wstępie należy zaznaczyć, że odczytując symbolikę kolorów, musimy mieć świadomość, że każdy wiek charakteryzuje skłonność do wybierania pewnych konkretnych barw. Poza tym należy wziąć pod uwagę okoliczności, a więc – czy dziecko miało dostęp do innych barw, a także (co z pozoru dla nas – dorosłych może nie mieć znaczenia) czy wszystkie kredki były zastrugane. Niektóre dzieci bowiem wolą zrezygnować z posługiwania się daną kredką, jeśli musiałyby ją zastrugać. Jeśli jednak już odpowiemy sobie na te pytania możemy przyjąć, iż stosowane przez dziecko w rysunku różne odcienie szarości mogą symbolizować lęk i niepewność. Barwa czarna, używana w nadmiarze, może symbolizować poczucie zagrożenia lub tłumioną złość. Jasne, czyste odcienie sugerują poczucie bezpieczeństwa, spokój oraz pogodę ducha. Czerwień ogólnie oznacza działanie, ekspresję i pobudzenie, niekiedy także gniew. Jednak dzieci przed szóstym rokiem życia używają jej bardzo często, ponieważ dzieci dopiero uczą się panować nad swoimi emocjami. Kolor niebieski symbolizuje spokój, wyciszenie, natomiast żółty – radość i optymizm. Różowy oznaczać może spontaniczność i powierzchowność, a pomarańczowy podrażnienie, wewnętrzne pobudzenie.

Oceniając symbolikę kolorów należy jednak brać pod uwagę serię rysunków, a nie jeden, który być może powstał pod wpływem chwili, nagłego zainteresowania dziecka daną barwą.

Kreska – oceniając ten element rysunku powinniśmy wziąć pod uwagę jej nacisk oraz kształt. Mocna, pewna kreska może symbolizować akceptację siebie samego, jednak przesadnie dociśnięta, nieraz przechodząca na drugą stronę może świadczyć o gniewie lub wybuchowości, natomiast słaba, delikatna kreska oznaczać może delikatność, wrażliwość, nieśmiałość. Inna interpretacja mówi o tym, iż linie zakrzywione są łagodne, natomiast kanciaste – sugerują twardość i siłę.

Wykorzystanie przestrzeni – przestrzeń jaką rysujący zajmuje na kartce, może być odwzorowaniem przestrzeni, jaką zajmuje w otaczającym świecie. Na kartce papieru zatem odzwierciedlamy to, jak postrzegamy siebie w grupie społecznej oraz jak odbieramy otoczenie. Chcąc odczytać przekaz wynikający z umiejscowienia rysunku na kartce, możemy podzielić ją na cztery części – góra, dół, strona lewa i strona prawa. Na górze kartki zwykle umieszcza się to, co pozostaje w sferze marzeń, co jest trudno dostępne. W dole kartki zwykle zawiera się nasza codzienność. Często dzieci zmęczone i zniechęcone zawierają swój rysunek w dolnym pasie kartki. Lewa strona zwykle symbolizuje to, co jest już za nami – a więc przeszłość. Jako że pierwszym momentem życia, są narodziny, co niewątpliwie kojarzy się z obecnością matki, to usytuowanie rysunku po lewej stronie może świadczyć o dużym przywiązaniu dziecka do mamy. Mówi nam to o potrzebie poczucia bezpieczeństwa, czułości itp. Prawa strona natomiast odnosi się do przyszłości – a więc tego, co jeszcze nieznane, co tajemnicze i odległe. Prawa strona powiązana jest także bardziej z osobą ojca.

Przedstawienie osób znaczących – obserwując proces powstawania rysunku, na którym przedstawione są postacie ludzkie, możemy odczytać z jaką osobą dziecko najbardziej się identyfikuje, która jest dla niego autorytetem. Zwykle taka osoba jest w jakimś sensie lepiej przedstawiona niż inne. Osoba najbardziej znacząca dla dziecka zwykle rysowana jest jako pierwsza. Może także zajmować centrum kartki bądź też (kiedy dziecko jest praworęczne) znajdować się z lewej strony. Osoba najbardziej dla dziecka znacząca może być usytuowana wyżej od pozostałych lub też inni mogą być zwróceni w jej stronę. Nie bez znaczenia jest też wielkość postaci – osoba waloryzowana przez dziecko najczęściej będzie przedstawiana jako największa. Dziecko poświęca też najwięcej czasu rysując tę osobę – dba o szczegóły, dodatkowe ozdobniki, a nawet większą ilość kolorów użytą podczas rysowania.

Umiejętność dostrzegania i interpretacji znaków dawanych w rysunku dziecka jest ważna, a jednocześnie bardzo trudna. Nie możemy jednak traktować rysunku jako jedynej pewnej informacji odnoszącej się do dziecka i jego przeżyć. Aby mieć pewność należy obserwować całą serię rysunków dziecka, a uzyskane w ten sposób informacje zestawiać z innymi, zdobytymi z innych źródeł (rozmowa, wywiad, obserwacja itp.). W tym miejscu warto przytoczyć zdanie „zamalowana na czarno kartka papieru nie musi od razu oznaczać czegoś bardzo złego, lecz być może przedstawia po prostu noc”.

Rysunek jest niesamowitym źródłem informacji na temat dziecka, jego rozwoju i miejsca w świecie. Jeśli jednak dostrzeżemy w rysunku coś, co nas niepokoi – porozmawiajmy z dzieckiem na temat rysunku i tego co przedstawiło. Możliwe, iż jego opis wyprowadzi nas z początkowego toku myślenia. Musimy jednak pamiętać, iż świat do którego wpuszcza nas dziecko jest niesamowicie kruchy i delikatny. Nie próbujmy na siłę w niego ingerować, ani tym bardziej zmieniać go, gdyż w każdej chwili może prysnąć jak mydlana bańka.

Opracowała: mgr Katarzyna Stadnicka

Bibliografia:

S. Chermet – Carroy „Zrozum rysunki dziecka, czyli jak interpretować rysunki małych dzieci”

D. Minta „Terapeutyczne znaki w ekspresji plastycznej dziecka”

M. Braun – Gałkowska „Test rysunku rodziny”

R. Fleck – Bangert „O czym mówią rysunki dzieci”